Jakie są rodzaje rozrządu w samochodzie?

Układ rozrządu jest jednym z najważniejszych w samochodzie. Bez niego prawidłowa praca jednostki napędowej byłaby po prostu niemożliwa. Aktualnie istnieje wiele rodzajów rozrządu i sam ten układ niesamowicie zmienił się przez lata, przez co czas, w którym można było uznawać ten element za bezobsługowy po prostu minął. Jakie są więc rodzaje układów rozrządu stosowane w samochodach osobowych?

Czym jest układ rozrządu?

Rozrząd to niesamowicie ważny układ, który zajmuje się przede wszystkim sterowaniem zaworów, które umożliwiają prawidłowe podanie mieszanki paliwowo-powietrznej oraz opróżnienie jednostki napędowej z powstałych gazów spalinowych. Za to odpowiada wałek rozrządu, który jest tym elementem, którego nie widzimy. Reszta jest zazwyczaj na widoku lub schowana pod odpowiednią osłoną.

Na układ rozrządu składa się oprócz wałka rozrządu także łańcuch lub pasek rozrządu, koła zębate, czy też wszelkiego rodzaju rolki prowadzące. Istnieje wiele konfiguracji tego jak zbudowany jest rozrząd. Są na przykład takie układy, w których znajdziemy pasek rozrządu, który pracuje w oleju. Oprócz tego trzeba pamiętać o wszelkiego rodzaju napinaczach, rolkach, czy nawet takich elementach jak pompa wody bądź alternator, które nierzadko również są częścią układu rozrządu, gdyż są z nim połączone przez pasek bądź łańcuch. Ponadto nie zawsze rozrząd korzysta z tylko jednego paska lub łańcucha. Istnieją konfiguracje, w których te elementy występują w liczbie mnogiej.

Rodzaje układów rozrządu

Rozrząd można podzielić na kilka sposobów. W wypadku jednostek dolnozaworowych patrzy się na to jak umieszczone są zawory. Tutaj najczęściej wyróżnia się dwa typy układów rozrządu. Za pomocą oznaczenia IOE lub F oznacza się układ rozrządu w silnikach, które posiadają zawór ssący w głowicy, a wydechowy w bloku silnika. W wypadku jednostek oznaczanych znakami SV mowa z kolei o jednostkach napędowych, w których wszystkie zawory znajdują się w bloku silnika.

Nieco inaczej są oznaczane jednostki w silnikach górnozaworowych, gdy wszystkie zawory znajdują się w głowicy. Wtedy, ustalając jaki to rodzaj układu rozrządu, patrzy się nie na umiejscowione zaworów, a wałka rozrządu. Silniki oznaczane skrótem OHV to takie,  w których wałek rozrządu umieszczony został w bloku silnika. Oprócz tego znajdziemy jednostki SOHC lub OHC. W nich silnik posiada jeden wałek rozrządu, który umieszczono w głowicy. Ostatni najczęściej spotykany typ to DOHC. W nim silnik posiada dwa wałki rozrządu, które umieszcza się w głowicy.

Powyższy podział dotyczy jednak używanych dziś silników 4-suwowych. Dokładnie są to rodzaje rozrządów zaworowych. W jednostkach 2-suwowych korzysta się z rozrządu tłokowy. Z kolei w wypadku dużych wolnobieżnych jednostek 2-suwowych mowa o rozrządzie tłokowo-zaworowym.

Zmienne fazy rozrządu – czym są?

Czasem można spotkać się z rozwiązaniem, którym są zmienne fazy rozrządu. Wiele osób nie wie jednak co dokładnie oznacza ten zwrot. System ten został spopularyzowany przez Hondę, która znana jest ze swoich jednostek z układem VTEC. Japońska firma takie auta zaczęła oferować pod koniec lat 80. XX wieku. Po raz pierwszy zmienne fazy rozrządu można było jednak spotkać w samochodzie, jakim była Alfa Romeo Spider z 1981 roku.

Zmienne fazy rozrządu to system, w którym moment otwarcia oraz zamknięcia zaworu jest przestawiany w zależności od tego jaka jest prędkość obrotowa jednostki napędowej, oraz jak bardzo jest obciążona. W ten sposób na niskich obrotach zawór dolotowy otwiera się później, a także zamyka wcześniej niż przy dużych prędkościach. W ten sposób inżynierowie umożliwili ograniczenie spalania paliwa, większą elastyczność jednostki napędowej, a także lepszą reakcję na otwarcie przepustnicy.

System zmiennych faz rozrządu można spotkać w silnikach pod różnymi oznaczeniami. Najpopularniejsze to oczywiście VTEC lub I-VTEC wykorzystywane przez Hondę. Toyota z kolei, aby oznaczyć swoje jednostki z systemem zmiennych faz rozrządu używa oznaczenia VVT-i. Ford nazywa to Zetec SE, BMW używa Double-Vanos, Alfa Romeo Super Fire, a Mitsubishi korzysta z oznaczenia MIVEC.