Sprzęgło samochodowe: jak rozpoznać objawy zużycia i kiedy je wymienić?

Chociaż rosnącą popularnością w Polsce cieszy się automatyczna skrzynia biegów, gdzie nie ma pedału sprzęgła, przez co na pierwszy rzut oka zapomina się o jego istnieniu, to prawda jest taka, że sprzęgło jest bardzo ważną częścią układy napędowego zarówno automatu, jak i manuala. W tym przewodniku dowiesz się nieco więcej o zasadach jego działania, objawach zużycia i typowej żywotności. 

Jak działa sprzęgło?

Sprzęgło w samochodzie działa jak "bariera" między silnikiem a skrzynią biegów. Kiedy wciskasz pedał sprzęgła, tarcza sprzęgła odsuwa się od koła zamachowego, przerywając w ten sposób transfer mocy z silnika do kół. Podczas tego momentu odsunięcia się tarczy, można płynnie zmieniać biegi.

Jak zbudowane jest sprzęgło?

Sprzęgło składa się z 3 części:

• Tarcza sprzęgła - jaką funkcję pełni tarcza? Otóż kiedy pedał sprzęgła jest wciśnięty, tarcza oddziela się od koła zamachowego, przerywając w ten sposób przepływ mocy do silnika. Można wtedy zmieniać biegi bez przeciążania skrzyni biegów. Po zwolnieniu pedału tarcza wraca na miejsce i znowu łączy się z kołem zamachowym, kontynuując przekazywanie moc z silnika do skrzyni biegów.
• Docisk -  mocno trzyma on tarczę sprzęgła przy kole zamachowym, gdy pedał sprzęgła jest zwolniony. Kiedy wciskasz pedał, docisk cofa się, a tarcza sprzęgła swobodnie oddziela się, od koła zamachowego.
• Łożysko wyciskowe - w sprzęgle jest także małe łożysko, które przesuwa docisk sprzęgła w odpowiednie miejsce podczas aktywacji sprzęgła.

Najczęstsze objawy zużycia sprzęgła - nie ignoruj ich

Oto co nie powinno umknąć Twojej uwadze:

Wysokie obroty silnika przy braku przyspieszenia (ślizganie się sprzęgła)

Jedziesz autem, wciskasz gaz, silnik “wyje” na wysokich obrotach, a prędkościomierz stoi w miejscu? Jest to tak zwane ślizgające się sprzęgło, które jest jednym z głównych objawów jego zużycia. 

Dlaczego tak się dzieje? Otóż gdy sprzęgło się zużywa, tarcza sprzęgła nie ma już tak dobrego „chwytu” na kole zamachowym. Zamiast przekazywać całą moc silnika na koła, sprzęgło zaczyna się ślizgać. W konsekwencji więc część mocy się marnuje. Silnik pracuje ciężej, ale samochód nie przyśpiesza tak efektywnie, jak wcześniej. 

Trudności w zmianie biegów

Jeśli zaczynasz czuć, że dźwignia zmiany biegów zaczyna stawiać coraz większy opór, to jest to klasyczny objaw, że sprzęgło nie rozłącza silnika od skrzyni biegów tak, jak powinno. Jest to szczególnie zauważalne przy niższych biegach, gdy próbujesz ruszyć z miejsca. Zamiast płynnej zmiany, kierowca ma wrażenie “siłowania” się z gałką zmiany biegów. Jeśli sprzęgło kompletnie się zużyje, to całkowicie odmówi współpracy podczas zmiany biegów. 

Hałas lub drgania przy wciskaniu pedału sprzęgła

Jeśli słyszysz dziwne hałasy, typu piski i tarcie oraz wyczuwasz drgania, podczas wciskania pedału sprzęgła, zamiast płynnego„klik”, to kolejny objaw, że coś jest nie tak ze sprzęgłem. Przyczyną może być zużyte  łożysko wyciskowe, a także nierównomierne zużycie tarczy sprzęgł.

Problemy z ruszaniem na wzniesieniach

To powszechny objaw, który potrafi zirytować. Powód jest generalnie taki sam - problemy z przekazywaniem mocy silnika na koła. Niemniej jednak na wzniesieniach jest to tym bardziej zauważalne, ponieważ na wzniesieniu trzeba “przytrzymać” samochód, aby nie stoczył się w dół, jednocześnie stopniowo dodając gazu, by ruszyć. Jeśli sprzęgło jest zużyte, auto, zamiast ruszać “z kopyta”, będzie się bardziej niż normalnie staczać w dół. 

Kiedy należy wymienić sprzęgło?

Ogólna zasada mówi, że  sprzęgło samochodowe zaczyna pokazywać oznaki zużycia po około 100 - 150 tys. km. Niemniej jednak jest to poniekąd “wróżenie z fusów”, ponieważ na zużycie sprzęgła wpływa bardzo dużo czynników. 

Dlatego przy optymalnej eksploatacji sprzęgła będzie trzeba wymienić dopiero po około 200 - 300 tys. km. Co za tym idzie normalną, rzeczą jest, że widzimy nawet 20-letnie auta, z oryginalnym sprzęgłem. Jego żywotność zależy więc od czynników jak:

• Styl jazdy - jeśli jesteś miłośnikiem przyśpieszania na światłach, niczym w wyścigach samochodowych, powinieneś wiedzieć, że ma ono naprawdę ciężką pracę do wykonania, więc zużyje się szybciej.
• Warunki drogowe - jeżdżenie po górzystych terenach, gdzie często trzeba ruszać pod górkę, także nie sprzyja długowieczności sprzęgła. To samo tyczy się codziennej jazdy w miejskich korkach, gdzie często trzeba zmieniać biegi - sprzęgło to “odczuwa”. Analogicznie, w trasie biegi zmienia się dużo rzadziej, więc w naturalny sposób sprzęgło się tak nie zużywa.
• Obciążenie auta również ma znaczenie - regularna jazda z pełny bagażnikiem nie jest najlepsze dla sprzęgła. Wtedy sprzęgło musi dawać z siebie więcej, aby przekazać moc z silnika na koła.

Ile kosztuje wymiana sprzęgła?

Sama myśl o kosztach wymiany sprzęgła budzi u kierowców przerażenie. Czy jest ku temu powód? Okazuje się, że koszt robocizny w przypadku prostych samochodach miejskich (Opel Corsa, Renault Clio, Seat Ibiza itd) to około 400-600 złotych. Jeśli jesteś posiadaczem samochodu kompaktowego (Audi A4, Toyota Corolla, Ford Focus, BMW Serii 3 itd), to musisz przygotować się na wydatek około 1000-1500 złotych.

W pojazdach z wyższej półki koszt robocizny wzrasta nawet do 3000-4000 złotych.  Jeśli chodzi o części, to kompletny zestaw sprzęgła kosztuje od 500 zł do 1500 zł.

Ile czasu zajmuje kompletna wymiana sprzęgła?

Najczęściej około 5-9 godzin, ale komplikacje się zdarzają, więc całość może przedłużyć się do 2-3 dni.